Max Weber’in otorite tiplerinde geleneksel hakimiyet (domination) veya daha dar anlamda geleneksel otorite (Herrschaft) biçiminin modernlik öncesi dönemlerde, daha çok ” Doğu Toplumlarında” görülen biçimine verdiği addır.
Bu anlamda Patrimonyalizm, geleneksel otoritenin spesifik bir formudur. Ancak bu özel hakimiyet tipini belirli bir zaman diliminde ve muayyen bir yerde hüküm sürek otorite şekli olarak tanımlama yerine, dinamik süreç içerisinde ve mekana kayıtlı kalmadan incelemek gerekmektedir. Çünkü Patrimonyalizm diye adlandırılan otorite tipi ampirik olmaktan ve özgül bir durumu nitelendirmekten çok, teorik bir güncellemedir.
Patrimonyalizm, otoritenin tek kaynağının geleneksel olduğu geleneksel otorite ile, büyük oradan hısımlık ve geleneksel doğal rehberin-şefin otoritesi anlamındaki patriarkal otorite arasında salınıp duran bir otorite tipidir. Yani bu otorite tipi bir bakıma geleneğin hakim olduğu uçtan başlayıp gelişim süreci içerisinde kişiselliğin ve keyfiliğin hakim olduğu uç istikametinde değişir.
Bu değişim Weber’in tüm otorite tipleri için geçerli bir kararsızlık sunar. Weber ”aynı tarihsel oldu bir yönü ile feodal, bir başka yönü ile patrimonyal bir diğer yönü ile bürokratik, bir başka yönü ile de karizmatik
olabilir. Sosyolog bu kavramlara kesin anlamlar kazandırabilmek için paralel eylem biçimleri ile ilgili saf ideal-tipler yaratmak zorundadır…” demiştir.
Ancak yukarıda değinilen durumdan ötürü ampirik realitenin bu tiplerden herhangi birine tıpatıp uymasına çok ender olarak rastlanır, belki de hiç rastlanmaz. Weber’in ifade ettiği şeyli ile söylemek gerekirse, geleneklerin mutlak hakimiyeti ile mutlak kişisel keyfi idare tarihte tam anlamıyla yaşnmamış olsa da
gelenekselliğin ve kişiselliğin değişen oranlarını, tonlarını ve karışımlarını geçmişte bulmak mümkündür. Bir yönetim biçimine patrimonyal denmesinin nedeni, ülkenin üzerinde yaşayan insanlar dahil, bütünü ile liderin malvarlığı olarak düşünülmesidir.
Böylece ortaya çıkan idare örgütü yahut bürokrasi, milletin ortak faliyetlerin yürütlmesi için siyasal bakımdan örgütlenmesi sonucu doğmuş olmayıp, liderin kişisel yönetim aracıdır. Bu yüzden patrimonyal bürokraside, otoriteyi kullanan üst ile astı arasındaki ilişkinin kişisellik yönü çok ağır basar. Ast-Üst ilişkileri kesin olarak çizilmiş biçimsel bir görev anlayışından çok, astın üste, sınırsız bağlılığı üzerine oturtulduğu için, kişisel ilişkiler özellikle önem kazanır.
Bu anlamda Patrimonyalizm, geleneksel otoritenin spesifik bir formudur. Ancak bu özel hakimiyet tipini belirli bir zaman diliminde ve muayyen bir yerde hüküm sürek otorite şekli olarak tanımlama yerine, dinamik süreç içerisinde ve mekana kayıtlı kalmadan incelemek gerekmektedir. Çünkü Patrimonyalizm diye adlandırılan otorite tipi ampirik olmaktan ve özgül bir durumu nitelendirmekten çok, teorik bir güncellemedir.
Patrimonyalizm, otoritenin tek kaynağının geleneksel olduğu geleneksel otorite ile, büyük oradan hısımlık ve geleneksel doğal rehberin-şefin otoritesi anlamındaki patriarkal otorite arasında salınıp duran bir otorite tipidir. Yani bu otorite tipi bir bakıma geleneğin hakim olduğu uçtan başlayıp gelişim süreci içerisinde kişiselliğin ve keyfiliğin hakim olduğu uç istikametinde değişir.
Bu değişim Weber’in tüm otorite tipleri için geçerli bir kararsızlık sunar. Weber ”aynı tarihsel oldu bir yönü ile feodal, bir başka yönü ile patrimonyal bir diğer yönü ile bürokratik, bir başka yönü ile de karizmatik
olabilir. Sosyolog bu kavramlara kesin anlamlar kazandırabilmek için paralel eylem biçimleri ile ilgili saf ideal-tipler yaratmak zorundadır…” demiştir.
Ancak yukarıda değinilen durumdan ötürü ampirik realitenin bu tiplerden herhangi birine tıpatıp uymasına çok ender olarak rastlanır, belki de hiç rastlanmaz. Weber’in ifade ettiği şeyli ile söylemek gerekirse, geleneklerin mutlak hakimiyeti ile mutlak kişisel keyfi idare tarihte tam anlamıyla yaşnmamış olsa da
gelenekselliğin ve kişiselliğin değişen oranlarını, tonlarını ve karışımlarını geçmişte bulmak mümkündür. Bir yönetim biçimine patrimonyal denmesinin nedeni, ülkenin üzerinde yaşayan insanlar dahil, bütünü ile liderin malvarlığı olarak düşünülmesidir.
Böylece ortaya çıkan idare örgütü yahut bürokrasi, milletin ortak faliyetlerin yürütlmesi için siyasal bakımdan örgütlenmesi sonucu doğmuş olmayıp, liderin kişisel yönetim aracıdır. Bu yüzden patrimonyal bürokraside, otoriteyi kullanan üst ile astı arasındaki ilişkinin kişisellik yönü çok ağır basar. Ast-Üst ilişkileri kesin olarak çizilmiş biçimsel bir görev anlayışından çok, astın üste, sınırsız bağlılığı üzerine oturtulduğu için, kişisel ilişkiler özellikle önem kazanır.
