Mitolojide Ay Tanrıçası Selene’nin Ailesi
Birer titan olan Hyperion ile Theia’nın kızları olan Selene, erken Antik Yunan mitolojisindeki başat ve asıl ay tanrıçasıdır. Phoebe (teyzesi olan Phoebe ile karıştırılmamalı) ve Mene lakaplarıyla da tanınan Selene, Antik Yunanlar tarafından ayın sadece bir sembolü ya da simgesi olarak değil, fiziksel kişileşmesi olarak düşünülüyordu.
Tüm göksel tanrıçalarda olduğu gibi Selene’nin yang’ının da bir yin’i vardı; gerçi bu örnekte yin bir değil, iki taneydi. Ay tanrıçası Selene’nin iki kardeşi vardı – sırasıyla Helios ve Eos olarak da bilinen güneş ve şafak. Selene iki güzel, uzun yeleli at (bazen öküz ya da boğalar) tarafından çekilen gümüş arabasıyla ayı gökyüzüne çekmesiyle tanınırken Selene’nin erkek kardeşi Helios, ateşli arabasıyla güneşi gökyüzüne çekerdi.
Kız kardeşi Eos, ikisini kendi tarzında birleştirir, şafağın parlayan güzel gün doğumunda erkek kardeşinin ve kız kardeşinin görevlerini harmanlardı. Antik Yunan tanrıçası Selene’nin en erken tasviri, MÖ beşinci yüzyıla uzanır ki bu tasvir Selene’nin, altın günü, gümüş geceye çeviren gökyüzündeki yolculuğunu betimler.
Pan ve Selene, Hans von Aachen
Tanrıça Selene ile Endymion’un Aşk Hikâyesi
Selene’nin bilinen en ünlü hikâyesi, -eğer buna ilişki denebilirse- bir insan olan Endymion ile ilişkisidir. Selene ve Endymion’un hikâyesinin kökenleri bilinmemekle birlikte Rodoslu Apollonius’un Argonautika ya da Argo Gemicilerinin Destanı’ndan geldiği düşünülmektedir.
Bununla birlikte Selene ve Endymion’un aşk hikâyesine birçok antik metinde sayısız referans vardır. Bunlar arasında Homeros’a ait ilahiler, İzmirli Quintus’un Posthomerica (The Fall of Troy) adlı eseri ve aşk hikâyeleri anlatmaktan zevk alan Antik Yunan kadın şair Sappho’nun şiirleri yer alır.
Selene, iki beyaz at tarafından çekilen uçan arabasında
Hikâyelere göre Endymion, Latmos Dağı’nda yaşayan ölümlü bir çobandır. Endymion’un, Zeus’un torunu olduğu ve Zeus tarafından bir armağan olarak kendisine ne zaman öleceğini seçme kararının sunulduğu söylenir. Endymion meşhur cevabında yaşsız ve ölümsüz kalmak istediğini söyler ki böylelikle ebedi bir uykuya yatırılır.
Şimdi Endymion ve Selene’ye yapılan sayısız göndermeye karşın ebedi uykusunun nedeninin Zeus olup olmadığı kesin olarak bilinmemektedir. Bunun başka sebepleri olduğuna inanan yazarlar da vardır: Örneğin Romalı hatip Cicero, Endymion uyurken Selene’nin onunla sevişebilmesinden dolayı onu uyuttuğuna inanır ki Selene bunu her gece yapıyordu.
Hikâyenin başka çeşitlemeleri, Tanrıça Selene’nin ölümlü Endymion’u çok sevdiği için ona sonsuza kadar uyuyacağı, böylece hiçbir zaman ölmeyeceği ve sonsuza dek değişmeden kalacağı bir büyü yaptığını öne sürerler.
Tüm Yunan mitleri gibi Selene ve Endymion’un öyküsü de birçok nesil boyunca sözel olarak iletildiği için tarih boyunca birçok söylence ortaya çıkmış ve hepsi de tamamen kayda geçirilememiştir. Fakat bugün en yaygın çeşitleme, Endymion’un uyumasından Zeus’un sorumlu görüldüğü mittir.
Selene’ye gelince onun da bu büyü yüzünden Endymion’a ancak uyurken dokunabildiği söylenir. Ay tanrıçası için bu durum, insan ilişkilerinin bir metaforu olabilirdi yine de Endymion’un durumunda Zeus’un hatası olduğu anlatımının bir parçası olmuştur.
Ne olursa olsun, Selene’nin Endymion’u bitmek tükenmek bilmeksizin sevdiği ve geceyi sona erdirme görevini bile bir süreliğine erkek kardeşine bıraktığı söylenir. Ancak deneyimsiz olan Helios, geceleri bazen çok kısa yapmış, başka zamanlarda da şafağı çok geç getirmiştir. Sonunda, Selene Endymion’a birçok çocuk doğurmuştur. Öykünün bazı çeşitlemeleri sadece birkaç çocukları olduğunu söylerken başka çeşitlemeler elli kadar kız çocuğu doğurduğunu öne sürer. Yalnız kendini sevmekle lanetlenmiş ölümlü güzel Narcissus da bazen onlara atfedilir.
Endymion ve Selene, Sebastiano Ricci’nin çizimi (1713)
Yunan Tanrıçası Selene’nin Diğer Aşkları
Ancak bu mitin yaygınlığına rağmen Endymion, Selene’nin tek ve yegâne aşkı değildi. Zaten Yunan mitolojisinde nadiren böyle bir şey olurdu. Selene’nin, aralarında Zeus’un da bulunduğu birçok Yunan tanrısıyla ilişkisi olduğu biliniyordu. Efsaneye göre ona Pandia adında bir kız ve muhtemelen Nemea adında bir nymphe de doğurmuştur.
Romalı yazar Vergilius’a göre Selene aynı zamanda meşhur satir Pan ile de birlikte olmuştur. Bununla birlikte Pan bazen de çobanlığından dolayı Endymion’a yapılan bir yakıştırma olarak düşünülmüştür. Kardeşi Helios ile Selene’nin, Horae ya da mevsimler olarak bilinen dört çocuğunun olduğu bile söylenmiştir (kardeşle ilişki Antik Yunan mitolojisinde olağan bir durum).
Zaman geçip Arkaik Yunan Dönem’i, Erken Klasik Dönem’e döndükçe Selene’nin yerine de yavaş yavaş ondan daha genç olan, Apollon’un ikizi Yunan tanrıçası Artemis geçmiştir. Artemis’in ay tanrıçası rolünü devralması Apollon’un nihai olarak Helios’tan güneşi devralmasından çok önce değildir. Her ne kadar ay tanrıçası Selene, hiçbir zaman unutulmamış olsa da Klasik Dönem’de (MÖ 5. yüzyıldan 4. yüzyıla kadar) zorla zapt edilmiş eski nesil titanlara karışana dek sıklıkla Artemis’le yer değiştirmiştir. Değişimin şafağı yaklaştıkça ayın ve gecenin hanımı da solmuştur.
rahmetlinin arkasından konuşmayalım
