Sancaktan tahta çıkan ilk padişah 1. Murat’tan, sancaktan tahta çıkan son padişah olan 3. Mehmet’e kadar sancak sisteminin olumlu tarafları görüldüğü gibi olumsuz tarafları da görüldü. Sancağa çıkma usulünün kaldırılmasının temel sebebi yaşanan taht kavgalarıydı. Tamam sancak sistemi çok faydalı idi, şehzadeler devlet tecrübesi kazanıyordu, ona da eyvallah ama gelgelelim şehzadeler başkentten uzaktaki sancaklarında kontrol edilemez durumda kalıyorlardı. Ansızın padişah öldüğünde tahta geçemeyen şehzadeler isyan bayrağını açıyor ve bu durum devletin bekası için tehdit oluşturuyordu.
Osmanlı tarihinden bu duruma birçok örnek gösterebiliriz. 1. Murat döneminde Şehzade Savcı Bey (Osmanlı tarihindeki ilk şehzade isyanı) ile başlayan bu isyanlar devlet için büyük tehdit oluşturmuştur. Tabi bütün şehzade isyanlarını buraya yazamayız ama özellikle Cem Sultan olayını hatırlatmakta gerekir. Cem’in Papa’nın eline esir düşmesi devletin dış politikasının daha pasif olmasına sebep olmuştur
Bu sebepler dolayısıyla 3. Mehmet döneminde sancağa çıkma usulü kaldırıldı. 3. Mehmet’in sancağa çıkma usulünü kaldırması kendisine sancakta yetişerek tahta geçen son Osmanlı padişahı olma özelliği kazandırdı. Oğlu 1. Ahmet ise sancağa çıkmadan tahta geçen ilk Osmanlı padişahı olmuştur
Sancak sistemi şehzadelere uygulanır. Sancağa çıkmadan tahta çıkan ilk padişah 1. Ahmet ise 1. Ahmet’in şehzadeliği döneminde sancak sistemini kaldırma şansı yoktur. Bunu babasının yapmış olması gerekir. Dolayısıyla sancağa çıkma usulüne son veren padişah 3. Mehmet’tir.
Padişah 1. Ahmet döneminde ise sancak sistemi yerine kafes usulü uygulamaya konmuştur. Yukarıdaki paragrafta ki aynı mantığı uygularsak kafes sistemini başlatan 1. Ahmet’tir ama kafes uygulamasından tahta geçen ilk padişah, kardeşi 1. Mustafa’dır.
Sancağa çıkma usulünün kaldırılmasının sonuçları şunlardır:
Kafes uygulaması başlamış, tahta geçme adayı olan şehzadeler sarayda özel odalarında kontrol altında tutulmuştur.
Taht kavgalarının önüne geçilmiştir. Bu açıdan merkezi otorite güçlenmiştir.
Şehzadeler devlet tecrübesi kazanmadan devlet tecrübesi tahta geçmişler ve devlet yönetiminde sorunlar yaşamışlardır.
Şehzadeler sancağa çıkmadığından halk ile bağları koptu. Halkın sorunlarını göremediler dolayısıyla halkın sorunlarıyla ilgilenemediler.
Kafese kapatılan şehzadelerin bir kısmı zamanla aklı dengelerini kaybettiler. Devlet işleri ile ilgilenmediler.
Sonuç Olarak
Osmanlı Devleti’nde şehzadelerin tecrübeli bir devlet adamı (lala) eşliğinde sancağa gönderilmesine sancağa çıkma usulü denir. Ağırlıklı olarak Anadolu’da bulunan şehzade sancaklarının en önemlileri Amasya ve Manisa’dır. Orhan Gazi döneminde başlayan sancağa çıkma usulünün en önemli faydası şehzadelerin devlet tecrübesi kazanmasıdır. Sancak sisteminden yetişen ilk padişah olan 1. Murat’tan sancak uygulamasından tahta geçen son padişah olan 3. Mehmet’e kadar padişahların büyük çoğunluğu devlet otoritesini daha kolay sağlamışlardır. Bunun yanında aynı padişahlar döneminde sancağa çıkma usulünden kaynaklanan pek çok şehzade isyanı dolayısıyla taht kavgası yaşanmıştır. Taht kavgalarına sebep olduğundan 3. Mehmet döneminde sancak sistemi kaldırılmış, 1. Ahmet’ten itibaren şehzadeler sarayda kafeslere kapatılmıştır. Kafes uygulamasından tahta geçen padişahlar devlet yönetme tecrübesinden yoksun şekilde tahta geçmişlerdir.
Osmanlı tarihinden bu duruma birçok örnek gösterebiliriz. 1. Murat döneminde Şehzade Savcı Bey (Osmanlı tarihindeki ilk şehzade isyanı) ile başlayan bu isyanlar devlet için büyük tehdit oluşturmuştur. Tabi bütün şehzade isyanlarını buraya yazamayız ama özellikle Cem Sultan olayını hatırlatmakta gerekir. Cem’in Papa’nın eline esir düşmesi devletin dış politikasının daha pasif olmasına sebep olmuştur
Bu sebepler dolayısıyla 3. Mehmet döneminde sancağa çıkma usulü kaldırıldı. 3. Mehmet’in sancağa çıkma usulünü kaldırması kendisine sancakta yetişerek tahta geçen son Osmanlı padişahı olma özelliği kazandırdı. Oğlu 1. Ahmet ise sancağa çıkmadan tahta geçen ilk Osmanlı padişahı olmuştur
Sancak sistemi şehzadelere uygulanır. Sancağa çıkmadan tahta çıkan ilk padişah 1. Ahmet ise 1. Ahmet’in şehzadeliği döneminde sancak sistemini kaldırma şansı yoktur. Bunu babasının yapmış olması gerekir. Dolayısıyla sancağa çıkma usulüne son veren padişah 3. Mehmet’tir.
Padişah 1. Ahmet döneminde ise sancak sistemi yerine kafes usulü uygulamaya konmuştur. Yukarıdaki paragrafta ki aynı mantığı uygularsak kafes sistemini başlatan 1. Ahmet’tir ama kafes uygulamasından tahta geçen ilk padişah, kardeşi 1. Mustafa’dır.
Sancağa çıkma usulünün kaldırılmasının sonuçları şunlardır:
Kafes uygulaması başlamış, tahta geçme adayı olan şehzadeler sarayda özel odalarında kontrol altında tutulmuştur.
Taht kavgalarının önüne geçilmiştir. Bu açıdan merkezi otorite güçlenmiştir.
Şehzadeler devlet tecrübesi kazanmadan devlet tecrübesi tahta geçmişler ve devlet yönetiminde sorunlar yaşamışlardır.
Şehzadeler sancağa çıkmadığından halk ile bağları koptu. Halkın sorunlarını göremediler dolayısıyla halkın sorunlarıyla ilgilenemediler.
Kafese kapatılan şehzadelerin bir kısmı zamanla aklı dengelerini kaybettiler. Devlet işleri ile ilgilenmediler.
Sonuç Olarak
Osmanlı Devleti’nde şehzadelerin tecrübeli bir devlet adamı (lala) eşliğinde sancağa gönderilmesine sancağa çıkma usulü denir. Ağırlıklı olarak Anadolu’da bulunan şehzade sancaklarının en önemlileri Amasya ve Manisa’dır. Orhan Gazi döneminde başlayan sancağa çıkma usulünün en önemli faydası şehzadelerin devlet tecrübesi kazanmasıdır. Sancak sisteminden yetişen ilk padişah olan 1. Murat’tan sancak uygulamasından tahta geçen son padişah olan 3. Mehmet’e kadar padişahların büyük çoğunluğu devlet otoritesini daha kolay sağlamışlardır. Bunun yanında aynı padişahlar döneminde sancağa çıkma usulünden kaynaklanan pek çok şehzade isyanı dolayısıyla taht kavgası yaşanmıştır. Taht kavgalarına sebep olduğundan 3. Mehmet döneminde sancak sistemi kaldırılmış, 1. Ahmet’ten itibaren şehzadeler sarayda kafeslere kapatılmıştır. Kafes uygulamasından tahta geçen padişahlar devlet yönetme tecrübesinden yoksun şekilde tahta geçmişlerdir.
