Sakallı akbaba (Gypaetus barbatus), atmacagiller (Accipitridae) familyasından Gypaetus cinsine ait olan tek türün adıdır. Karakuş, kuzu kuşu, Nuri kuşu olarak da bilinir. Cins, Eski Dünya akbabalarındandır.
Özellikleri
Diğer çoğu akbabadan farklı olarak, sakallı akbabalar kel değildir. Oldukça büyük kuşlardır ve 95–125 cm boyunda, 235–280 cm kanat açıklığındadırlar. Uçuşları sırasında görülen bu özellikleriyle de diğer akbabalardan ayrılırlar. Ağırlıkları 5 ila 7 kg arasındadır.
Yetişkinler, kabarık baş ve boyunludur; başta, türe "sakallı" adını veren siyah bir bıyık bulunur. Kuyruk ve kanatlar gridir. Genç bireyler tamamen koyu renktir, ergin tüylerine kavuşması yaklaşık 5 yıl alır.
Sakallı akbabalar, kayalıklardaki tiz çığlıklarıyla tanınırlar, bu yüzden de esaret altına alınmaktadırlar. Esaret altındaki bir sakallı akbaba 40 yıl kadar yaşayabilir.
Yaşam şekli
Yuvaları dik uçurum kenarlarında bulunur, yuvaya 1 ila 2 yumurta bırakıp, kuluçkaya yatarlar. Yumurtalar bahar başlangıcında çatlar.
Yaşam ortamları dağların 500 ila 4.000 metreleri arasındadır. Aralık ile Şubat ortalarında ürer, yuvalarına 53 ila 58 gün arasında çatlayan 1 ya da 2 yumurta bırakırlar. Yumurtaların çatlamasından 106 - 130 gün sonra yavrular uçma denemeleri yapmaya başlar.
Beslenme
Diğer akbabalar gibi leşcil olarak beslenirler. Örs olarak kullandıkları belirli kayalar vardır, leşlerin arta kalan kemiklerini, belirli bir yüksekliğe çıkartıp aşağı doğru bırakarak kemiğin yüksek hızda örs olan kayada parçalanmasını sağlarlar, parçalanmış kemiği bütün olarak yutarlar.
Mide asitleri kemiği eritebilecek güçte olduğu için genelde kemikle beslenirler.
Dağılımları
Güney Avrupa, Afrika, Hindistan ve Tibet'teki büyük dağlarda, sarp kayalıklarda bulunurlar. Yerleşik olarak yaşarlar. Alplere büyük oranda uyum sağlamışlardır, ancak hala Avrupa'da bulunan az sayıda nüfusları vardır. Türkiye'de bulunan populasyonu tehdit altında sayılmaktadır.
Özellikleri
Diğer çoğu akbabadan farklı olarak, sakallı akbabalar kel değildir. Oldukça büyük kuşlardır ve 95–125 cm boyunda, 235–280 cm kanat açıklığındadırlar. Uçuşları sırasında görülen bu özellikleriyle de diğer akbabalardan ayrılırlar. Ağırlıkları 5 ila 7 kg arasındadır.
Yetişkinler, kabarık baş ve boyunludur; başta, türe "sakallı" adını veren siyah bir bıyık bulunur. Kuyruk ve kanatlar gridir. Genç bireyler tamamen koyu renktir, ergin tüylerine kavuşması yaklaşık 5 yıl alır.
Sakallı akbabalar, kayalıklardaki tiz çığlıklarıyla tanınırlar, bu yüzden de esaret altına alınmaktadırlar. Esaret altındaki bir sakallı akbaba 40 yıl kadar yaşayabilir.
Yaşam şekli
Yuvaları dik uçurum kenarlarında bulunur, yuvaya 1 ila 2 yumurta bırakıp, kuluçkaya yatarlar. Yumurtalar bahar başlangıcında çatlar.
Yaşam ortamları dağların 500 ila 4.000 metreleri arasındadır. Aralık ile Şubat ortalarında ürer, yuvalarına 53 ila 58 gün arasında çatlayan 1 ya da 2 yumurta bırakırlar. Yumurtaların çatlamasından 106 - 130 gün sonra yavrular uçma denemeleri yapmaya başlar.
Beslenme
Diğer akbabalar gibi leşcil olarak beslenirler. Örs olarak kullandıkları belirli kayalar vardır, leşlerin arta kalan kemiklerini, belirli bir yüksekliğe çıkartıp aşağı doğru bırakarak kemiğin yüksek hızda örs olan kayada parçalanmasını sağlarlar, parçalanmış kemiği bütün olarak yutarlar.
Mide asitleri kemiği eritebilecek güçte olduğu için genelde kemikle beslenirler.
Dağılımları
Güney Avrupa, Afrika, Hindistan ve Tibet'teki büyük dağlarda, sarp kayalıklarda bulunurlar. Yerleşik olarak yaşarlar. Alplere büyük oranda uyum sağlamışlardır, ancak hala Avrupa'da bulunan az sayıda nüfusları vardır. Türkiye'de bulunan populasyonu tehdit altında sayılmaktadır.
