Tıpta uterus olarak tanımlanan rahim, doğum yapmamış kadınlarda 5 ile 6 cm. doğum yapan kadınlarda ise 6 ile 7 cm. büyüklüğünde bir üreme organıdır. Coxa ya da farklı bir deyişle leğen kemiğinin iç kısmında, idrar torbasının arkasında, bağırsakların ön tarafında bulunan ve vajinaya açılan rahim, vücutta sınırlı hareket yeteneğine sahip organlardan biridir. İleri yaş ya da fazla doğum sayısı gibi farklı nedenlerle rahim, pelvis kaslarının ve ligament adı verilen bağ dokularının zayıflamasına bağlı olarak yeterli desteği alamaz ve aşağı doğru kayar. Rahim sarkması olarak adlandırılan bu durumda kas ve bağ dokularının rahmi yeteri kadar destekleyememesine bağlı olarak rahim aşağı doğru kayar. İleri vakalarda rahim, vajina dışına kadar çıkabilir. Hafif derecede sarkma, tedavi gerektirmese de şiddetli rahim sarkması, kişinin yaşam kalitesini düşürdüğünden tedavi edilmesi gerekir. Rahim sarkması belirtileri arasında pelvis bölgesinde ağırlık ya da çekilme hissi, idrar kaçırma, belin alt kısmında ağrı ve vajinadan doku görünmesi gibi rahatsızlıklar sayılabilir. Yapılan muayene ve tetkiklerin ardından uygun tedavi düzenlenir.
Kadın üreme organlarından biri olan rahim, sınırlı hareket yeteneğine sahip bir organ olduğundan bulunduğu yere sabit değildir. Aksine pelvik kasları ve bağ dokuları sayesinde bu bölgede asılıdır. Rahim sarkması ya da farklı bir deyişle uterus prolapsusu, rahmin normalde olması gereken yerden aşağıya doğru sarkması durumudur. Normal doğum, çoğul gebelik, östrojen hormonunun yetersiz olması ve yaşlılık gibi nedenlerden dolayı pelvik kaslar ve bağ dokuları gevşer. Bu gevşemeye bağlı olarak yer çekiminin de etkisiyle rahim; aşağı, yani vajinanın içine doğru sarkar. Bu sarkma vajinanın dışından görünecek kadar ileri boyutta da olabilir. Rahim sarkması, her vakada tedavi gerektirmese de kişinin günlük aktivitelerini engellemesi durumunda tedavi edilebilir.
Rahim sarkması belirtileri nelerdir?
Embriyonun gelişimini sürdürdüğü organ olan rahim, farklı sebeplerden ötürü olması gereken pozisyondan aşağı doğru sarkabilir. Rahim sarkması şiddetine bağlı olarak şikayetler, hafif ağrı şeklinde olabileceği gibi kişinin yaşam kalitesini etkileyecek boyutta da olabilir. Rahmin az miktarda sarkmış olması genellikle hiçbir belirtiye yol açmaz. Ancak bazı hastalar sabah saatlerinde hafif şiddette başlayan ve saat ilerledikçe artan bir bel ağrısı şikayetinden yakınır. Bazı vakalarda karnın alt kısmında ağırlık hissi ya da aşağı doğru çekilme hissi gibi yakınmalar da görülebilir. Rahim sarkması belirtileri genel olarak şu şekilde sıralanabilir:
İdrar yapamama
İdrar kaçırma
Bağırsak hareketlerinde problemler
Belin alt kısmında ağrı
Vajinal kanama
Vajinal akıntı miktarında artış
Cinsel ilişki sırasında ağrı
Vajinadan bir şey çıkacakmış gibi hissetmek
Vajinadan dışarı doku çıkması
Rahim sarkması neden olur?
Rahmi bulunduğu bölgede tutan pelvis kasları ve ligament adlı bağ dokularının zayıflaması, rahim sarkmasına yol açar. Kas ve bağ dokularının zayıflamasına ve dolayısıyla rahmin aşağı doğru sarkmasının nedenleri ise şöyle sıralanabilir:
İleri yaş
Menopoz sonrasında östrojen miktarındaki azalma
Çok kez doğum yapmış olmak
Çoğul gebelik
İri bebek doğurmuş olmak
Normal doğum
Doğumsal travmalar
Geçirilmiş pelvis operasyonları
Genetik olarak zayıf bağ dokusuna sahip olmak
Aşırı kilo ya da obezite
Kronik öksürük
Ağır kaldırmak
Kronik kabızlık
Rahim sarkması nedenlerinden bazıları aynı zamanda risk faktörleri olarak da değerlendirilebilir. Örneğin kronik kabızlık, öksürük ya da sürekli ağır kaldırmak gibi nedenler aynı zamanda rahim sarkması için risk oluşturan faktörlerdir. Görmezden gelinen bazı rahatsızlıkların tedavi edilmesi ya da yaşam biçiminin değiştirilmesi rahim sarkmasının önlenmesinde yardımcı olabilir.
Rahim sarkması önlenebilir mi?
Rahim sarkması önlenebilir bir rahatsızlık olmasa da risk faktörlerini azaltmak, rahim sarkması olasılığını düşürür. Özellikle ailesinde rahim sarkması öyküsü bulunan kişilerin fazla kilolarından kurtulması, alt karın kaslarını güçlendirmek için egzersiz yapması, uzun süren kabızlık şikayetlerinin kontrol altına alınması, sigara kullanımını bırakmak ve öksürüğe neden olan hastalığın tedavi edilmesi, rahim sarkmasını önleyebilir.
Rahim sarkması tedavi edilmezse ne olur?
Hafif şiddette rahim sarkmaları tedavi gerektirmez. Ancak rahmin vajinanın dışına çıkacak şekilde sarkması bazı sağlık problemlerine yol açabilir. Bu tip vakalarda rahim, iç çamaşıra temas edebilir düzeydedir ve bu durum ülser oluşumuna yol açabilir. Rahmin sarkmış olması diğer pelvik organların da sarkmış olabileceği anlamına gelebilir. Mesanenin sarkması olarak bilinen sistosel varlığında vajinanın ön duvarında şişlik oluşur. İdrara çıkmak zorlaşır ve idrar yolu enfeksiyonu sık sık tekrarlar. Rektum üzerinde yer alan bağ dokusunun zayıflaması ise bağırsak hareketlerinin bozulmasına, dışkılama alışkanlığında değişikliğe yol açar. Bu yüzden rahim sarkması varlığında tedavi seçeneğinin hekim ile birlikte değerlendirilmesi son derece önemlidir.
Rahim sarkması tanısı nasıl koyulur?
Rahim sarkması tanısı rutin kontroller sırasında koyulabilir. Bazı vakalarda yalnızca bulgular tanı için yeterlidir. Ancak çoğunlukla rahim sarkması şikayeti olan kişi, bu durumun farkındadır. Rahim sarkması belirtilerinden bir ya da birkaçının varlığı hekimin, rahim sarkması rahatsızlığını düşünmesine yol açar. Hekim öncelikle hastanın öyküsünü dinler ve sonrasında pelvik muayene yapar. Hekim, muayene sırasında rahmin vajina içine ne kadar sarktığının anlamak için hastanın ıkınmasını ister. Pelvik kaslarının durumunu gözlemlemek içinse, idrarını tutuyormuşçasına kaslarını kasmasını ister. Ayrıca hekim, rahim sarkmasına bağlı şikayetlerin, kişinin hayat kalitesini ne kadar düşürdüğünü görmek amacıyla küçük bir anket de yapabilir. Yapılan değerlendirmeler sonucunda rahim sarkması tanısı koyulur. Rahim sarkmasının mevcut şiddetine göre tedavi yöntemi belirlenir.
Rahim sarkması nasıl tedavi edilir?
Hafif şiddette olan rahim sarkmaları çoğunlukla tedavi gerektirmez. Ancak sarkma ilerleyebileceğinden hekim takibi gerektirebilir. Bu tip vakalarda hekim pelvik kasların güçlendirilmesi için Kegel egzersizi gibi egzersizler önerebilir. Bunların yanı sıra ağır kaldırmamak, kronik öksürük ve kabızlıktan kaçınmak gibi önerilerde de bulunabilir. Ancak tedavi gerektiren şiddetli rahim sarkmalarında farklı tedavi seçenekleri uygulanır. Rahim sarkmasının tedavi türünü belirleyen bir diğer etken de kişinin gebe kalıp kalmayacağına bağlıdır. Kişinin çocuk sahibi olmak istemesi durumunda vajinal halka ya da farklı bir deyişle vajinal pesser kullanılabilir. Rahmin boyutuna göre uygun pesser boyutu belirlendikten sonra hekim, halkanın nasıl kullanılacağı konusunda detaylı olarak kişiyi bilgilendirir. Cinsel birleşme sırasında da güvenle kullanılan vajinal halka, rahmi destekleyerek aşağı doğru sarkmasını engeller. Bir diğer tedavi yöntemi de halk arasında rahim sarkması ameliyatı olarak bilinen cerrahi operasyondur. Bu noktada hastalığın şiddetine bağlı olarak kişinin önüne iki farklı seçenek sunulabilir. Pelvik dokuların onarımı için sentetik doku ya da kişinin farklı bir yerinden alınan doku ile zayıflayan dokular değiştirilir. Bir diğer cerrahi seçenek ise şiddetli rahim sarkmalarında uygulanan histerektomidir. Açık ya da laparoskopik cerrahi ile yapılabilen histerektomi, rahmin tamamen alınmasıdır. Tüm bu tedavi seçeneklerinde belirleyici olan, hastanın şikayetleri, rahim sarkmasının şiddeti ve kişinin gebelik düşünüp düşünmediğidir. Tüm bu bilgiler ışığında hekim, hastayla birlikte hangi tedavi yaklaşımının kendisi için uygun olduğuna karar verir.
30 yaşını aşkın doğum yapmış kadınların yaklaşık %50'sinde bir miktar rahim sarkması görülür. Ancak bu vakaların ancak %20 kadarı şikayete yol açacak düzeydedir. Eğer sizin de rahim sarkması ile ilgili bir şikayetiniz varsa en yakın sağlık kuruluşuna başvurarak muayene olabilir ve eğer gerekiyorsa size uygun tedavi seçeneğini değerlendirebilirsiniz. Sağlıklı günler dileriz
ayy çok geçmiş olsun
