Hepimiz bunu daha önce yaptık: Sağlıksız bir ilişkiye dışarıdan baktık ve bu kadar uzun süre nasıl devam ettiğini ve Y kişisinin ona yaptığı onca şeyden sonra X kişisinin neden geri dönmeye devam ettiğini merak ettik.
“Hoovering”, Türkçe’ye çevrildiğinde süpürgeyle çekmek, geri almak olarak tanımlanabilir. Eğer süpürmeyi ilk elden deneyimlemediyseniz, yargılamak kolaydır. Ve eğer konsepte aşina değilseniz daha da kolay.
Adını vakum markasından alan süpürme, bir kişiyi tekrar yıkıcı bir ilişkiye çekmekle ilgilidir. Ancak sevimli ismin sizi kandırmasına izin vermeyin: Hoovering, ciddi sonuçlara yol açabilecek zehirli bir davranıştır.
Hoovering bir teşhis kriterleri olan ya da tanınmış bir psikolojik olay değildir, ancak bu, Hooveringin kayda değer olmadığı anlamına gelmez.
Bazen “narsisistik süpürme” olarak da adlandırılan Hoovering, bir kişiyi geri çekildiği veya uzaklaştığı bir ilişkiye çekmek veya geri çekmek için kullanılan manipülatif bir taktiktir. Bu, gücü ve kontrolü yeniden sağlamanın ve bir suistimal döngüsünü sürdürmenin bir yoludur. Süpürmeyi yapan kişi, bir insanı geri getirebilecek güce sahip olduğunu bilmekten tatmin olur. İstismar döngüsü devam ederse, tehditlere, tacize ve hatta şiddete dönüşebilir.
Psikologlar, süpürmenin genellikle sevgi bombardımanıyla, değişim vaatleriyle veya karşı tarafın uzun süredir istediği bir şeyi yapmakla, yapmaya başlamakla, başladığını açıklıyor. Bu, geçmiş hatalardan dolayı özür dilemek, yeni bir taahhütte bulunmak veya çatışma kaynağı olan bir davranışı “değiştirmek” gibi görünebilir.
Bu konuda araştırma yapmış olan psikologlar, bu durumun hooveringe maruz kalan kişi için bir çalkantılı bir dönem olacağının altını çiziyor. Çünkü daha önce sizi çok hayal kırıklığına uğratmış olan bir durumdan, bir anda istediğiniz her şeyi elde etmeye başlarsınız. Bu vaat heyecan verici olabilir, fakat uzun vadeli değildir. Kafa karıştırıcı olabilir ve sizi manipüle edilmiş, savunmasız ve hüsrana uğramış, hatta belki kızgın hissetmenize neden olabilir
HOOVERİNGİ VEYA SÜPÜRMEYİ KİMLER UYGULAR?
Çoğu psikolog, Hooveringin sıklıkla aşağıdaki kişilik bozukluklarıyla ilişkili olduğunu söylüyor:
Narsistik Kişilik Bozukluğu (NPD): Narsistik eğilimleri olan insanlar genellikle ilgi ve dış onay ihtiyacından dolayı kaçarlar.
Sınırda Kişilik Bozukluğu (BPD):
Sınırda kişilik bozukluğu olan bireyler tipik olarak düşük özgüvene ve terk edilme korkusuna sahiptir.
Antisosyal Kişilik Bozukluğu (ASPD):
Antisosyal kişilik bozukluğu olan kişiler, güç ve bağlantı istedikleri için ve davranışın başkalarına zararlı olduğunu anlamak veya bunu önemsemek için gereken empatiden yoksun oldukları için bu tip davranışlar sergileyebilirler.
Histrionik Kişilik Bozukluğu (HPD):
Histriyonik kişilik bozukluğu olan bireyler ilgi ve onay isterler.
Elbette teşhis bir kader değildir; Kişilik bozukluğu olan birçok insan, hoovering gibi taktikler uygulamadan sağlıklı ilişkiler içerisinde olabilirler. Bunun aksine ise kişilik bozukluğu ya da başka herhangi bir zihinsel sağlık sorunu tanısı konmamış ve süpürme gibi davranışları sergileyen pek çok insan da var.
7 “HOOVERİNG” BELİRTİSİ
Bir ilişkinin istismar döngüsünün neresinde olduğuna bağlı olarak süpürmenin nasıl gözüktüğü de değişebilir, ancak genel olarak aşağıdaki davranışların tümüne dikkat edilmesi önemlidir:
1 – Geçmişteki hatalardan dolayı özür dilemek ve değişeceğine söz vermek
Hooveringi bu kadar sinsi yapan şeylerden biri de bunun genellikle bir saygı veya bağlılık işareti olarak gizlenmesidir.
Dikkatli dinlerseniz, muhtemelen dilenilen özrün anlaşmazlığın suçunu size yüklediğini fark edeceksiniz. Örneğin, “Saygısızlığa uğradığını hissettiysen özür dilerim” ve “Sana saygısızlık ettiğim için özür dilerim” iki farklı ifadedir.
Bu özrün ardından genellikle büyük bir söz gelir; bu söz, süpürülen kişiyi yatıştırmak için tasarlanmıştır.
2 – Sevgi bombardımanı
Büyük vaatler genellikle kişiyi yıkıcı bir ilişkiye geri döndürmeye yönelik daha büyük bir kampanyanın yalnızca bir parçasıdır. Sevgi bombardımanı, hooveringde sıkça görülen bir özelliktir. Sevgi bombardımanının belirtilerinin bazıları şu şekildedir:
Size sürekli övgü ve iltifat yağdırılıyor ise,
Sıkça abartılı hediyeler alıyorsanız, ve
Sizinle duygular ve geleceğe dair planlar hakkında gereğinden ve eskisinden daha yoğun sohbetler yapılıyorsa
Sevgi bombardımanına uğruyor olabilirsiniz.
3 – İletişimde kalmak için bahaneler
Bir kişi size hoovering taktiğini uyguluyorsa, rastgele etkileşimleri sıklaştırmak ya da korumak için çaba harcayacaktır.
Belki size “yanlışlıkla” mesaj atarak sizinle yeniden bağlantı kurmaya çalışabilirler. Bunun başka bir örneği ise size “Radyoda bir şarkı dinliyordum ve bu bana seni hatırlattı” ya da “Dün rüyamda seni gördüm, aklıma geldin.” gibi cümlelerle dikkatinizi çekmeye çalışmaktır. Sonuç olarak, yeniden tutunabilecekleri bir yer kazanmak için ellerinden geleni yapacaklardır.
4 – Arkadaşlarınızı ve ailenizi kullanmak
Sizi süpüren kişi doğrudan iletişimi yeniden kuramıyorsa bunu dolaylı olarak yapmaya çalışacaktır. Ailenize veya arkadaşlarınıza ulaşarak sizi özlediklerini, sizi önemsediklerini, üzgün olduklarını veya buna benzer şeyler söyleyebilirler.
5 – Gaslighting
Sizi süpüren bir kişinin bu süreçte size gaslighting taktiğini de uygulaması oldukça muhtemeldir. Gaslighting, gerçeklik anlayışınızı sorgulamanızı sağlamak için tasarlanmış bir tür manipülasyondur. Geçmişteki davranışlarını olumlu bir şekilde yansıtmaya çalışabilir veya sizi bir şekilde kötü muameleyi hak ettiğinize ikna etmeye çalışabilirler.
6 – Ani ‘krizler’
Konu süpürme olduğunda dikkat edilmesi gereken en büyük tehlike işaretlerinden biri krizlerin aniden ortaya çıkmasıdır. Kriz gerçek olabilir veya uydurulmuş olabilir. Önemli olan kişinin krizi sizi manipüle etmek için nasıl kullandığıdır. Amaç sizi endişelendirmek ve uzak durmaya devam etmenin zalimce hissettirdiği bir durum yaratmaktır.
İşte hoovering taktiğini uygulayan kişilerin sizi sömürmek için kullanabileceği durumlara (gerçek veya hayali) birkaç örnek:
Tıbbi veya zihinsel sağlık krizi.
Bir arkadaşın veya aile üyesinin ölümü.
Kendine zarar verme veya intihar tehditleri.
Söz konusu kişinin kendisine veya başkalarına zarar verebileceğini düşünüyorsanız derhal yetkililerle iletişime geçin. Nasıl yanıt vereceğinizden emin değilseniz intiharı önlemek için açılmış yardım hatları ile iletişime geçebilirsiniz.
7 – Tehdit edici veya şiddet içeren davranışlar
Yukarıdaki yaklaşımlar işe yaramıyorsa, telaşlanan bir kişi durumu aşırı ve tehlikeli şekillerde tırmandırabilir. Size karşı karalama kampanyası başlatabilir, yapmadığınız şeylerle suçlayabilir, sizi veya sevdiklerinizi tehdit edebilir, sizi takip edebilir, mülkünüze zarar verebilir, hatta size veya sevdiklerinize bedensel zarar verebilirler. En ciddi vakalarda süpürme trajik bir sonuca yol açabilir.
HOOVERİNG İLE NASIL BAŞA ÇIKILIR?
Piskologların “süpürme” terimini sevmesinin nedenlerinden biri, klinik bir terim olmasa da, insanların aşırı derecede kafa karıştırıcı bir davranış modeli olabileceğini anlamalarına yardımcı olmasıdır.
Ancak bilmek savaşın sadece yarısıdır. Sağlığınızdan ve güvenliğinizden ödün vermeden, hoovering gibi bir durumla nasıl başa çıkabilirsiniz, gelin bunu konuşalım…
1 – Teması Kesin
Birinin size hoovering taktiğini uyguladığı ya da uygulamaya çalıştığı sonucuna vardıysanız, bu durumu çözmek için atacağınız ilk adım en zoru olabilir: Tüm iletişimi kesmeniz gerekir. Onları sosyal medyada engelleyin. Cep telefonlarını engelleyin. Evinizin anahtarı varsa kilitleri değiştirtin.
2 – Tarafsız Yanıtlar Verin
Büyük ifadeler, suçlamalar veya jestler, büyük tepkiler alma eğiliminde olduklarından, süpürme senaryolarında yaygındır. Psikologlar, ne kadar zor olursa olsun, özürlere, aşk beyanlarına, değişeceğine dair sözlere, tartışma başlatma girişimlerine veya hakaretlere duygusal tepki vermemenin önemli olduğunu söylüyor.
Süpürmeyi yapan kişi sizi kışkırtmaya çalışıyor. Büyük tepkiler (doğru ya da yanlış) hâlâ ilişkiye duygusal olarak bağlı olduğunuz sinyalini gönderir. Uzak durmak, süpürmeyi yapan kişinin artık sizin üzerinizde gücünün kalmadığının sinyalini gönderir.
3 – Sevdiklerinizi Uyarın
Bir süpürme durumuyla karşı karşıya olduğunuzu fark ederseniz, arkadaşlarınızı ve sevdiklerinizi uyarmanız önerilir. Özellikle kişi ile aranızda bir temas kalmadıysa, süpürmeyi yapan kişinin size ulaşmak için diğer insanları manipüle etmeye çalışması mümkündür.
4 – Profesyonel Destek Alın
İstismarcı veya sağlıksız bir ilişki içinde olup olmadığınızdan emin değil misiniz? Size zarar veren birine karşı hala hisleriniz var mı? Ne yapacağınızdan emin değil misiniz? Hoovering içeren birden fazla ilişkiniz oldu mu?
Bu sorulardan herhangi birine cevabınız “evet” ise bir danışmanla görüşmeniz oldukça yararlı olacaktır. Profesyonel destek almak, süpürme davranışını tanımlamanıza ve bunlara sağlıklı yanıtlar vermenize yardımcı olabilir. İyi bir terapist aynı zamanda bu yıkıcı kalıpları öğrenmenize, istismardan kurtulmanıza ve sağlıklı ilişkiler kurmanıza da yardımcı olabilir.
5 – Yasal İşleme Başvurun
Takip ediliyorsanız veya tehdit ediliyorsanız, kayıtların titizlikle tutulması ve ilgili kanıtların saklanması önemlidir. Yaşadığınız ülkeye bağlı olarak, uzaklaştırma emri başvurusunda bulunabilir, hatta kişiyi ısrarla takip veya tacizle suçlayabilirsiniz.
Saldırıya uğradıysanız veya yakın bir tehlike altındaysanız derhal yetkilileri arayın.
“Hoovering”, Türkçe’ye çevrildiğinde süpürgeyle çekmek, geri almak olarak tanımlanabilir. Eğer süpürmeyi ilk elden deneyimlemediyseniz, yargılamak kolaydır. Ve eğer konsepte aşina değilseniz daha da kolay.
Adını vakum markasından alan süpürme, bir kişiyi tekrar yıkıcı bir ilişkiye çekmekle ilgilidir. Ancak sevimli ismin sizi kandırmasına izin vermeyin: Hoovering, ciddi sonuçlara yol açabilecek zehirli bir davranıştır.
Hoovering bir teşhis kriterleri olan ya da tanınmış bir psikolojik olay değildir, ancak bu, Hooveringin kayda değer olmadığı anlamına gelmez.
Bazen “narsisistik süpürme” olarak da adlandırılan Hoovering, bir kişiyi geri çekildiği veya uzaklaştığı bir ilişkiye çekmek veya geri çekmek için kullanılan manipülatif bir taktiktir. Bu, gücü ve kontrolü yeniden sağlamanın ve bir suistimal döngüsünü sürdürmenin bir yoludur. Süpürmeyi yapan kişi, bir insanı geri getirebilecek güce sahip olduğunu bilmekten tatmin olur. İstismar döngüsü devam ederse, tehditlere, tacize ve hatta şiddete dönüşebilir.
Psikologlar, süpürmenin genellikle sevgi bombardımanıyla, değişim vaatleriyle veya karşı tarafın uzun süredir istediği bir şeyi yapmakla, yapmaya başlamakla, başladığını açıklıyor. Bu, geçmiş hatalardan dolayı özür dilemek, yeni bir taahhütte bulunmak veya çatışma kaynağı olan bir davranışı “değiştirmek” gibi görünebilir.
Bu konuda araştırma yapmış olan psikologlar, bu durumun hooveringe maruz kalan kişi için bir çalkantılı bir dönem olacağının altını çiziyor. Çünkü daha önce sizi çok hayal kırıklığına uğratmış olan bir durumdan, bir anda istediğiniz her şeyi elde etmeye başlarsınız. Bu vaat heyecan verici olabilir, fakat uzun vadeli değildir. Kafa karıştırıcı olabilir ve sizi manipüle edilmiş, savunmasız ve hüsrana uğramış, hatta belki kızgın hissetmenize neden olabilir
HOOVERİNGİ VEYA SÜPÜRMEYİ KİMLER UYGULAR?
Çoğu psikolog, Hooveringin sıklıkla aşağıdaki kişilik bozukluklarıyla ilişkili olduğunu söylüyor:
Narsistik Kişilik Bozukluğu (NPD): Narsistik eğilimleri olan insanlar genellikle ilgi ve dış onay ihtiyacından dolayı kaçarlar.
Sınırda Kişilik Bozukluğu (BPD):
Sınırda kişilik bozukluğu olan bireyler tipik olarak düşük özgüvene ve terk edilme korkusuna sahiptir.
Antisosyal Kişilik Bozukluğu (ASPD):
Antisosyal kişilik bozukluğu olan kişiler, güç ve bağlantı istedikleri için ve davranışın başkalarına zararlı olduğunu anlamak veya bunu önemsemek için gereken empatiden yoksun oldukları için bu tip davranışlar sergileyebilirler.
Histrionik Kişilik Bozukluğu (HPD):
Histriyonik kişilik bozukluğu olan bireyler ilgi ve onay isterler.
Elbette teşhis bir kader değildir; Kişilik bozukluğu olan birçok insan, hoovering gibi taktikler uygulamadan sağlıklı ilişkiler içerisinde olabilirler. Bunun aksine ise kişilik bozukluğu ya da başka herhangi bir zihinsel sağlık sorunu tanısı konmamış ve süpürme gibi davranışları sergileyen pek çok insan da var.
7 “HOOVERİNG” BELİRTİSİ
Bir ilişkinin istismar döngüsünün neresinde olduğuna bağlı olarak süpürmenin nasıl gözüktüğü de değişebilir, ancak genel olarak aşağıdaki davranışların tümüne dikkat edilmesi önemlidir:
1 – Geçmişteki hatalardan dolayı özür dilemek ve değişeceğine söz vermek
Hooveringi bu kadar sinsi yapan şeylerden biri de bunun genellikle bir saygı veya bağlılık işareti olarak gizlenmesidir.
Dikkatli dinlerseniz, muhtemelen dilenilen özrün anlaşmazlığın suçunu size yüklediğini fark edeceksiniz. Örneğin, “Saygısızlığa uğradığını hissettiysen özür dilerim” ve “Sana saygısızlık ettiğim için özür dilerim” iki farklı ifadedir.
Bu özrün ardından genellikle büyük bir söz gelir; bu söz, süpürülen kişiyi yatıştırmak için tasarlanmıştır.
2 – Sevgi bombardımanı
Büyük vaatler genellikle kişiyi yıkıcı bir ilişkiye geri döndürmeye yönelik daha büyük bir kampanyanın yalnızca bir parçasıdır. Sevgi bombardımanı, hooveringde sıkça görülen bir özelliktir. Sevgi bombardımanının belirtilerinin bazıları şu şekildedir:
Size sürekli övgü ve iltifat yağdırılıyor ise,
Sıkça abartılı hediyeler alıyorsanız, ve
Sizinle duygular ve geleceğe dair planlar hakkında gereğinden ve eskisinden daha yoğun sohbetler yapılıyorsa
Sevgi bombardımanına uğruyor olabilirsiniz.
3 – İletişimde kalmak için bahaneler
Bir kişi size hoovering taktiğini uyguluyorsa, rastgele etkileşimleri sıklaştırmak ya da korumak için çaba harcayacaktır.
Belki size “yanlışlıkla” mesaj atarak sizinle yeniden bağlantı kurmaya çalışabilirler. Bunun başka bir örneği ise size “Radyoda bir şarkı dinliyordum ve bu bana seni hatırlattı” ya da “Dün rüyamda seni gördüm, aklıma geldin.” gibi cümlelerle dikkatinizi çekmeye çalışmaktır. Sonuç olarak, yeniden tutunabilecekleri bir yer kazanmak için ellerinden geleni yapacaklardır.
4 – Arkadaşlarınızı ve ailenizi kullanmak
Sizi süpüren kişi doğrudan iletişimi yeniden kuramıyorsa bunu dolaylı olarak yapmaya çalışacaktır. Ailenize veya arkadaşlarınıza ulaşarak sizi özlediklerini, sizi önemsediklerini, üzgün olduklarını veya buna benzer şeyler söyleyebilirler.
5 – Gaslighting
Sizi süpüren bir kişinin bu süreçte size gaslighting taktiğini de uygulaması oldukça muhtemeldir. Gaslighting, gerçeklik anlayışınızı sorgulamanızı sağlamak için tasarlanmış bir tür manipülasyondur. Geçmişteki davranışlarını olumlu bir şekilde yansıtmaya çalışabilir veya sizi bir şekilde kötü muameleyi hak ettiğinize ikna etmeye çalışabilirler.
6 – Ani ‘krizler’
Konu süpürme olduğunda dikkat edilmesi gereken en büyük tehlike işaretlerinden biri krizlerin aniden ortaya çıkmasıdır. Kriz gerçek olabilir veya uydurulmuş olabilir. Önemli olan kişinin krizi sizi manipüle etmek için nasıl kullandığıdır. Amaç sizi endişelendirmek ve uzak durmaya devam etmenin zalimce hissettirdiği bir durum yaratmaktır.
İşte hoovering taktiğini uygulayan kişilerin sizi sömürmek için kullanabileceği durumlara (gerçek veya hayali) birkaç örnek:
Tıbbi veya zihinsel sağlık krizi.
Bir arkadaşın veya aile üyesinin ölümü.
Kendine zarar verme veya intihar tehditleri.
Söz konusu kişinin kendisine veya başkalarına zarar verebileceğini düşünüyorsanız derhal yetkililerle iletişime geçin. Nasıl yanıt vereceğinizden emin değilseniz intiharı önlemek için açılmış yardım hatları ile iletişime geçebilirsiniz.
7 – Tehdit edici veya şiddet içeren davranışlar
Yukarıdaki yaklaşımlar işe yaramıyorsa, telaşlanan bir kişi durumu aşırı ve tehlikeli şekillerde tırmandırabilir. Size karşı karalama kampanyası başlatabilir, yapmadığınız şeylerle suçlayabilir, sizi veya sevdiklerinizi tehdit edebilir, sizi takip edebilir, mülkünüze zarar verebilir, hatta size veya sevdiklerinize bedensel zarar verebilirler. En ciddi vakalarda süpürme trajik bir sonuca yol açabilir.
HOOVERİNG İLE NASIL BAŞA ÇIKILIR?
Piskologların “süpürme” terimini sevmesinin nedenlerinden biri, klinik bir terim olmasa da, insanların aşırı derecede kafa karıştırıcı bir davranış modeli olabileceğini anlamalarına yardımcı olmasıdır.
Ancak bilmek savaşın sadece yarısıdır. Sağlığınızdan ve güvenliğinizden ödün vermeden, hoovering gibi bir durumla nasıl başa çıkabilirsiniz, gelin bunu konuşalım…
1 – Teması Kesin
Birinin size hoovering taktiğini uyguladığı ya da uygulamaya çalıştığı sonucuna vardıysanız, bu durumu çözmek için atacağınız ilk adım en zoru olabilir: Tüm iletişimi kesmeniz gerekir. Onları sosyal medyada engelleyin. Cep telefonlarını engelleyin. Evinizin anahtarı varsa kilitleri değiştirtin.
2 – Tarafsız Yanıtlar Verin
Büyük ifadeler, suçlamalar veya jestler, büyük tepkiler alma eğiliminde olduklarından, süpürme senaryolarında yaygındır. Psikologlar, ne kadar zor olursa olsun, özürlere, aşk beyanlarına, değişeceğine dair sözlere, tartışma başlatma girişimlerine veya hakaretlere duygusal tepki vermemenin önemli olduğunu söylüyor.
Süpürmeyi yapan kişi sizi kışkırtmaya çalışıyor. Büyük tepkiler (doğru ya da yanlış) hâlâ ilişkiye duygusal olarak bağlı olduğunuz sinyalini gönderir. Uzak durmak, süpürmeyi yapan kişinin artık sizin üzerinizde gücünün kalmadığının sinyalini gönderir.
3 – Sevdiklerinizi Uyarın
Bir süpürme durumuyla karşı karşıya olduğunuzu fark ederseniz, arkadaşlarınızı ve sevdiklerinizi uyarmanız önerilir. Özellikle kişi ile aranızda bir temas kalmadıysa, süpürmeyi yapan kişinin size ulaşmak için diğer insanları manipüle etmeye çalışması mümkündür.
4 – Profesyonel Destek Alın
İstismarcı veya sağlıksız bir ilişki içinde olup olmadığınızdan emin değil misiniz? Size zarar veren birine karşı hala hisleriniz var mı? Ne yapacağınızdan emin değil misiniz? Hoovering içeren birden fazla ilişkiniz oldu mu?
Bu sorulardan herhangi birine cevabınız “evet” ise bir danışmanla görüşmeniz oldukça yararlı olacaktır. Profesyonel destek almak, süpürme davranışını tanımlamanıza ve bunlara sağlıklı yanıtlar vermenize yardımcı olabilir. İyi bir terapist aynı zamanda bu yıkıcı kalıpları öğrenmenize, istismardan kurtulmanıza ve sağlıklı ilişkiler kurmanıza da yardımcı olabilir.
5 – Yasal İşleme Başvurun
Takip ediliyorsanız veya tehdit ediliyorsanız, kayıtların titizlikle tutulması ve ilgili kanıtların saklanması önemlidir. Yaşadığınız ülkeye bağlı olarak, uzaklaştırma emri başvurusunda bulunabilir, hatta kişiyi ısrarla takip veya tacizle suçlayabilirsiniz.
Saldırıya uğradıysanız veya yakın bir tehlike altındaysanız derhal yetkilileri arayın.
