Her yalan gaslighting değildir...

Ünlü ilişki terapisti gaslighting kavramının çoğu zaman yanlış kullanıldığını belirterek, gaslighting'e maruz kalmanın işaretlerini sıraladı.

Son dönemde 'gaslighting' kelimesi hem günlük konuşmalarda hem de sosyal medyada gündemden düşmüyor. Akıl sağlığına verilen önemin ve bu konudaki farkındalığın artmasıyla bu tür kavramlar hayatımızın bir parçası haline geldi. Ancak bu durum, olur olmaz her şeyi 'gaslighting' olarak nitelendirip ilişkilerdeki sorunları açmaza götürme riskini de beraberinde getiriyor.

Önümüzdeki günlerde raflarla buluşacak olan "They're not Gaslighting You" (Onlar Size Gaslighting Uygulamıyor) kitabının yazarı çift terapisi Isabelle Morley, Business Insider'a yaptığı açıklamada, "Eğer uzmanların kullandığı klinik anlamı olan bir terime başvurup yaşanan tüm sorunlar için karşınızdaki kişiyi suçlarsanız, kendinizi yaptıklarınızı düşünme ve olumlu anlamda büyüme şansından mahrum bırakmış olursunuz" dedi.

Bu bağlamdaki tecrübeleri doğrultusunda, en sık yanlış kullanılan kelimenin gaslighting olduğunu vurgulayan Morley, gerçekten gaslighting'e uğrayıp uğramadığınızı ayırt etmenin üç yolunu da açıkladı.

1) GASLIGHTING YAPAN KİŞİ KENDİ GERÇEKLİĞİ TEK DOĞRUYMUŞ GİBİ DAVRANIR​

1938'de sahnelerle 1944'te de beyaz perdeyle buluşan "Gaslight" (Işıklar Sönerken) filminden ilhamla kullanılan "gaslighting" terimi, bir kişinin karşısındaki kişiye gerçekliği sorgulatmak için sürekli yalan söylemesi anlamına geliyor.

Morley, gaslighting'in en önemli özelliğinin, kişinin kendi gerçekliğinin tek doğruymuş gibi davranması olduğunu söyledi. Bu kişiler temelde iki gruba ayrılıyor. Gaslight filminin kötü karakteri gibi olanlar, kötü emellerine ulaşmak için yalanlardan oluşan ağlar kuruyor. İkinci gruptakiler ise duygusal olgunluğa erişememiş olduklarından farklı bakış açılarını kabullenemiyor.

Ne var ki karşınızdaki kişinin sizin bakış açınızı anlayamıyor olması size gaslighting uyguladığı anlamına gelmiyor. Business Insider'a konuşan klinik sosyal hizmetler uzmanı Leah Aguirre, "Birileri sizin tecrübenizi ya da yaşamakta olduğunuz şeyleri anlayamıyor olabilir. Bu anlayış eksikliği 'gaslighting' değildir" dedi.

Eğer birinin size gaslighting uyguladığından şüpheleniyorsanız, onlardan sizin bakış açınızın farklı olduğunu kabul etmelerini isteyin. Terapiye gitmek de faydalı bir yol olabilir.


Karşınızdaki kişi, bunlar çatışsa bile gerçekliğe iki farklı gözle bakılabileceğini kabullenebiliyorsa, nüansları görmeye ve orta yol bulmaya açık anlamına geliyor. Morley'nin gözlemlerine göre, gerçekten gaslighting yapan kişiler böyle durumlarda geri adım atmak yerine dediğim dedik davranıyor ve size kendinize güvenemeyeceğinizi hissettirmeye devam ediyor. Bu durum terapist koltuğunda otururken bile yaşanabiliyor.

Karşınızdaki kişi sizinle hemfikir olmadığı halde sizin hislerinize değer verebiliyorsa bu gaslighting yapmadığı anlamına geliyor.

2) GASLIGHTING YAPAN KİŞİ YALAN SÖYLEDİĞİNİ KABUL EDEMEZ​

Morley, birçok kişinin "gaslighting" ifadesini kullanırken karşısındaki kişinin kendisine yalan söylemesini kastettiğini ancak bunu her zaman doğru olmadığını belirterek, "Tüm gaslighting olaylarında yalan vardır. Ama her yalan gaslighting değildir" diye konuştu.

Örneğin bir kişi ağır bir şaka yapıp istemeden sizi kırdığında, "Ben öyle demedim!" diyebiliyor. Bu örnekte yalan söylemenin sebebi muhtemelen sizi kandırmak ya da üzerinizde kontrol kurmak istemeleri değil, utanmaları ya da dürüst oldukları takdirde sizi kaybetmekten korkmaları oluyor. Başkalarını memnun etmek için yaşayanlar da başlarının derde girmesini istemedikleri için sürekli yalana başvurabiliyor.

Morley aradaki en önemli farkın kişinin yalanını kabul etmesiyle yalanında ısrarcı olması olduğunu vurguladı ve "Kişi söylediği şeyin bir yalan olduğuyla ve bunun hasara yol açtığıyla yüzleşmek zorunda" dedi.

Bunun için kişinin kırılganlık hissetmesi gerektiğini de söyleyen Morley, gaslighting yapmakla yaftalanan kişiler için bunun zor olacağını belirtti. Morley hatalarını kabullenebilen kişilerin yaptığı şeyin çoğu zaman gaslighting olarak sınıflandırılamayacağını belirtti.

3) GASLIGHTING'İN DOZU ZAMANLA ARTAR​

Gerçek gaslighting'i tek bir olay üzerinden anlamak zor zira çoğu zaman küçük çaplı başlıyor ve zamanla dev bir kandırmacaya dönüşüyor.

Gaslighting'i tanımanın en iyi yollarından birinin diğer istismar örüntülerini fark etmek olduğunu belirten Morley, "Sağlıklı bir ilişkide kavgalar sırasında taraflardan birinin diğerine gaslighting uygulaması çok nadirdir" dedi.

Gaslighting yapan kişiler çelişkili bakış açılarını kabullenemediği ve hatalarını itiraf edemedikleri için çatışma anlarında diğer kişileri suçlamaya eğilimli oluyor. Ardı arkası kesilmeyen bu durum gaslighting'e maruz kalan kişide bıkkınlık ve tükenmişlik yaratıyor.

Morley, "Sizi karşısına alıp sorunları konuşarak çözmek isteyen bir kişiyi gaslighting'ci diye yaftalamak, yargılanma hissine yol açıp diyalogları bitirebilir. Bu ayrıca sizin hislerinizin değerini de düşürebilir" diye konuştu.

Öte yandan gaslighting'ciler onlara ne dediğinizi önemsemiyor. Herhangi bir şekilde tepki göstermiş olmanız sinirlenmelerine yetiyor.

Sözün kısası ilişkinin genelinde kendinizi güvende ve mutlu hissediyor olmanız, gaslighting'e uğramadığınıza işaret ediyor.